Zastanawiając się, czym dokładnie są nutraceutyki, warto zacząć od ich definicji.
Nutraceutyki to środki spożywcze pochodzenia naturalnego, które zawierają substancje bioaktywne mające korzystny wpływ na zdrowie. Są one często postrzegane jako połączenie wartości odżywczych oraz potencjału terapeutycznego. Nutraceutyki występują w różnych formach, m.in. jako suplement diety lub żywność funkcjonalna.
Charakteryzują się one zawartością składników aktywnych pochodzenia zarówno roślinnego, jak i zwierzęcego, które mogą wzmacniać funkcjonowanie organizmu i poprawiać parametry metaboliczne oraz fizjologiczne.

Zawartość bioaktywnych składników, takich jak kwasy tłuszczowe omega-3, kwas hialuronowy czy różnego rodzaju antyoksydanty, wskazuje, jak duży potencjał mają nutraceutyki w profilaktyce i wspomaganiu terapii niektórych stanów zdrowotnych. Ich źródłem mogą być warzywa, owoce oraz inne produkty pochodzenia naturalnego, które są bogate w te cenne substancje. Działają one poprzez różne mechanizmy na poziomie biologicznym, metabolicznym i mikrobiologicznym, przyczyniając się do lepszego funkcjonowania organizmu.

Choć nutraceutyki i żywność funkcjonalna są blisko powiązane, to jednak nie każdy produkt spożywczy może być klasyfikowany jako nutraceutyk.

Nutraceutyki w żywności – które produkty zawierają ich najwięcej?

Nutraceutyki to substancje zawarte w produktach spożywczych, które przypisuje się działanie odżywcze oraz zdolność do zapobiegania różnym chorobom. Często pochodzą one z produktów pochodzenia roślinnego i są kluczowym elementem żywności funkcjonalnej. Warto wiedzieć, że nutraceutyki nie są lekami, ale mogą przynieść ich stosowanie znaczące korzyści zdrowotne, gdy są odpowiednio włączone do codziennej diety. Oto żywność zawierająca nutraceutyki znajdują się m.in. w warzywach, owocach, orzechach, nasionach i ziołach. Ich regularne spożywanie może uzupełnić dietę o substancje pochodzenia naturalnego i przyczynić się do zmniejszenia ryzyka rozwoju wielu chorób.

Produkty zawierające nutraceutyki o specjalnego przeznaczenia żywieniowego to nie tylko produkty pochodzenia roślinnego, ale również nutraceutyki pochodzenia zwierzęcego. Niektóre przykłady nutraceutyków pozyskiwane są z ryb, takie jak kwasy omega-3, które mają udokumentowane korzyści zdrowotne, w tym ochronę serca. Diety o substancje pochodzenia naturalnego często są wzbogacane również o fermentowane produkty mleczne, które dostarczają probiotyki wspomagające układ trawienny. Warto również pamiętać, że wybór i sposób, w jaki stosować nutraceutyki, powinien być omówiony z dietetykiem, aby jak najlepiej dopasować je do indywidualnych potrzeb zdrowotnych i wartości żywieniowych wymaganych przez organizm.

Żywność funkcjonalna – co to jest i czym się różni od nutraceutyków?

Nutraceutyki a żywność funkcjonalna to dwa pojęcia, które często występują razem, ponieważ oba mają na celu uzupełnienie diety i przynoszenie korzyści zdrowotnych, jednak różnią się one od siebie podstawową definicją oraz zakresem działania.

Nutraceutyki, często odnoszone do jako „nutraceuticals” w literaturze międzynarodowej, to składniki żywności lub odżywki, które posiadają korzyści zdrowotne wykraczające poza podstawowe wartości odżywcze. Są one często izolowane z pożywienia i sprzedawane w formie pigułek, tabletek czy płynów, a ich działanie bywa specyficzne i skierowane na konkretną dolegliwość lub cel zdrowotny. Dochodzi tu do użycia zarówno składników pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Przykładem nutraceutyków są wspomniane kwasy omega-3 pozyskiwane z ryb, które mają udowodniony korzystny wpływ na zdrowie serca, a także antyoksydanty, które pomagają w zwalczaniu wolnych rodników i mogą zapobiegać niektórym chorobom.

Żywność funkcjonalna z kolei, obejmuje produkty, które są naturalnie korzystne dla zdrowia lub zostały wzbogacone o dodatkowe składniki zdrowotne. Taka żywność jest spożywana w swojej naturalnej formie lub z minimalną obróbką, nie jest izolowana czy sprzedawana jako suplement. Przykłady żywności funkcjonalnej to fermentowane produkty mleczne bogate w probiotyki, które wspierają zdrowie układu trawiennego, oraz owoce i warzywa bogate w witaminy, minerały oraz błonnik.

Przede wszystkim, choć oba te terminy mają na celu promowanie zdrowia poprzez dietę, nutraceutyki skupiają się bardziej na konkretnych składnikach o możliwych właściwościach terapeutycznych, podczas gdy żywność funkcjonalna koncentruje się na ogólnej korzyści płynącej ze spożywania określonych pokarmów. Ważne jest, aby pamiętać o konsultacji z dietetykiem lub innym specjalistą ds. żywienia przed wprowadzeniem do diety nowych produktów.

Prozdrowotne właściwości nutraceutyków – w jakich chorobach przychodzą nam z pomocą?

Nutraceutyki stanowią ważną część współczesnej profilaktyki zdrowotnej i terapii. Są to pojedyncze substancje bioaktywne lub ich kompleksy, stosowane w celu modyfikować funkcje fizjologiczne i metaboliczne organizmu. Nie tylko pomagają przy dolegliwościach codziennego życia, ale również pomagają w chorobach bardziej skomplikowanych. Coraz śmielej nutraceutyki uznaje się za niezbędne elementy w profilaktyce i leczeniu wielu stanów i dolegliwości.

Nutraceutyki posiadają udokumentowany korzystny wpływ na różne aspekty zdrowia. Na przykład, niektóre nutraceutyki są polecane osobom zmagającym się z problemami nieprawidłowego poziomu cukru we krwi, gdzie nutraceutyki mogą poprawić stan zdrowia przez regulację tego wskaźnika. Inne nutraceutyki pomagają w chorobach związanych z układem sercowo-naczyniowym, dzięki ich zdolności do stabilizowania ciśnienia krwi i poprawy elastyczności naczyń krwionośnych.

Nutraceutyki pomagają w chorobach takich jak otyłość, cukrzyca typu 2, czy różne stany zapalne, gdzie ich działanie ma korzystny wpływ na organizm przez regulację procesów metabolicznych oraz stymulację układu nerwowego. Korzystają z biologicznie aktywnych składników, które mogą pomagać w regulacji funkcji fizjologicznych i metabolicznych, poprawiając tym samym ogólny stan zdrowia.

W kontekście chorób i dolegliwości, nutraceutyki działają nie tylko od strony objawów, ale również mogą adresować przyczyny tych problemów zdrowotnych. Dzięki swoim unikalnym właściwościom mogą wpływać na fundamentalne mechanizmy chorób, takie jak reakcje zapalne, stres oksydacyjny oraz dysregulacje hormonalne i metaboliczne. Ich działanie może przyczyniać się do zmniejszenia ryzyka rozwijania się chorób przewlekłych oraz wspomagać leczenie już istniejących.

Nutraceutyki wykorzystują składniki znane z tradycyjnych systemów leczniczych, takich jak medycyna ajurwedyjska czy tradycyjna medycyna chińska, ale integrują je również z nowoczesną nauką przez dokładne badania kliniczne i farmakologiczne. Taka synteza pozwala na zrozumienie, jak te substancje działają na poziomie molekularnym i jak mogą być efektywnie wykorzystane w prewencji oraz terapii.
Wśród najpopularniejszych nutraceutyków znajdują się różnego rodzaju związki, takie jak:

1. Polifenole – mają działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne, mogą zmniejszać ryzyko chorób serca, wspierając funkcjonowanie naczyń krwionośnych.
2. Kwasy omega-3 – znane ze swojego korzystnego wpływu na zdrowie serca, mogą również pomóc w łagodzeniu stanów zapalnych i poprawiać funkcje poznawcze.
3. Probiotyki – wspomagają zdrowie układu pokarmowego, mogą również przyczyniać się do poprawy funkcji immunologicznych i metabolicznych.
4. Witaminy i minerały – kluczowe dla wielu procesów metabolicznych, mogą zapobiegać niedoborom i wspierać ogólną kondycję organizmu.
5. Ekstrakty roślinne – takie jak kurkumina czy sulforafan, które mają silne właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, mogą być szczególnie ważne w prewencji i leczeniu stanów zapalnych.

Jednakże należy pamiętać, że choć nutraceutyki oferują wiele potencjalnych korzyści zdrowotnych, ich skuteczność i bezpieczeństwo mogą różnić się w zależności od indywidualnych cech organizmu, jakości produktu oraz dawkowania. Istnieje również ryzyko interakcji z lekami na receptę oraz możliwość wystąpienia skutków ubocznych, zwłaszcza przy nadużywaniu lub nieprawidłowym stosowaniu tych substancji. Dlatego przed wprowadzeniem nutraceutyków do swojej diety warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, który może ocenić indywidualne potrzeby i potencjalne ryzyko.